Άστουν αυτόν... Δεν καπνίζ' μπούχαρ'...

Η σημασία του θεσμού της οικογένειας με το νόημα που όλοι του αποδίδουμε (δηλ. δύο ενήλικα, διαφορετικού φύλου άτομα, χωρίς συγγενική μεταξύ τους σχέση, που έχουν συζευχθεί και ζουν κάτω από την ίδια στέγη, πιθανόν μαζί με τους κατιόντες συγγενείς τους -παιδιά, εγγόνια κ.λπ.-και ενίοτε και με τους ανιόντες τους -γονείς, παππούδες κ.λπ.-, μοιράζονται αγαθά, περιουσία κ.λπ.) είναι διαχρονικά τεράστια.

    Μάλιστα, οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν και σχετική θεότητα προστάτιδα της οικογένειας και της οικογενειακής ζωής και μάλιστα ενταγμένη στο Δωδεκάθεο, απόδειξη για τη μεγάλη σημασία που έδιναν στο θεσμό, τη γνωστή μας Εστία. Ανάλογα, και οι αρχαίοι Ρωμαίοι είχαν αντίστοιχα τη θεά Βέστα, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι το Βησά κ.λπ.

Η Εστία, αρχαία θεά της οικογένειας. (Πηγή: www.hellenica.de).

     Ο θεσμός της οικογένειας, από τα βάθη των αιώνων έως και σήμερα απέκτησε, όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο και κάποια σύμβολά του, όπως τα στέφανα του ζεύγους, το εικονοστάσι του σπιτιού και το πιο ισχυρό, ίσως, απ' όλα την εστία, το τζάκι ή αν θέλετε το μπούχαρη στο χωριό μας. Σημειώνουμε δε, ότι μπούχαρης και μπουχαρής στη Θανατιώτικη διάλεκτο θεωρείται όχι μόνο η καμινάδα, αλλά και η εστία του τζακιού.

Η εστία στο παλάτι του Νέστορα, βασιλιά της αρχαίας Πύλου, σύγχρονου του -δικού μας- Φιλοκτήτη. (Πηγή: users.sch.gr)

     Κι αυτό γιατί το τζάκι ήταν ο συνεκτικός κρίκος της οικογένειας για μεγάλο διάστημα του χρόνου. Γύρω από το μπούχαρη μαζεύονταν η οικογένεια (η φαμπ'λιά) τις νύχτες του χειμώνα για να ζεσταθεί και να ακούσει τον παππού και τη γιαγιά να αφηγούνται παραμύθια τρώγοντας κάστανα και μήλα ψητά, εκεί έβαζε η νοικοκυρά τον τέντζερη πάνω στην την πυροστιά για να παρασκευάσει το φαγητό,  εκεί έβραζε νερό για τη λάτρα του σπιτιού, εκεί έβγαιναν την πρωτοχρονιά τα π'λιά.

Αυθεντικός Θανατιώτικος μπούχαρης, με το "παλιακό" πλακάκι και το παραδοσιακό "φκυάρι". Από την ταβέρνα "Αθανάτη" του Χρ. Δουβώρη.

    Κι αυτό γιατί το τζάκι ήταν για χιλιετίες η μοναδική πηγή θέρμανσης του σπιτιού, αλλά λειτουργούσε ταυτόχρονα και ως πηγή θερμότητας για μαγείρεμα και ζεστό νερό για τη λάτρα όλο το χειμώνα. Στα παλιά μας σπίτια υπήρχε σε ένα, το πολύ δύο δωμάτια (νοντάδες) του σπιτιού, συνήθως ένα στον κάτω όροφο και ένα στον πάνω όροφο (στο ανώι).

Νεόκτιστος μπούχαρης εξωτερικά.

Μπουχαρήδες στη "Γκορτσιά".

    Έτσι, και σε συνέπεια με τα παραπάνω, ο ακαμάτης, ο ανεπρόκοπος, ο ακατάλληλος να παντρευτεί λόγω των ελαττωμάτων του και των μειονεξιών του (φυσικών και επίκτητων) είναι αυτός που δε θα συγκεντρώσει οικογένεια γύρω από το τζάκι και κατ' επέκταση η καπνοδόχος του δεν θα βγάλει καπνό, δηλαδή, ο μπούχαρής του δε θα καπνίσει!
    Έτσι, η έκφραση αυτή καταλήγει να σημαίνει αυτόν που δεν είναι ικανός να παντρευτεί και να συντηρήσει οικογένεια... 

Θανατιώτικη οικογένεια σε φωτογραφία εποχής. Πρόκειται για την οικογένεια του Δημητρίου Πλατσά ή Τράκα. Διακρίνονται στην πίσω σειρά οι: Ρίζος, Δημήτρης -με το μουστάκι-, Βάιος και Ευρύκλεια και στην μπροστινή σειρά οι: Κώστας, Ευθύμιος -καθιστός- και  Μαρία -καθιστή- με την Ανδρομάχη αγκαλιά η σειρά από αριστερά προς τα δεξιά, όπως βλέπετε τη φωτογραφία. Προσφορά: Ανδρ. Τσαλαβούρα).

Πηγές: www.el.wikipedia.org.