Ένα μυθιστόρημα για τη Μελίβοια... (Ε' Μέρος).

Την πέμπτη συνέχεια του πονήματος του φίλου Αθανάσιου Μπεϊνά, με τον τίτλο "Ένα μυθιστόρημα για τη Μελίβοια" σας παρουσιάζουμε σήμερα... Μας προσφέρει, όπως και τις προηγούμενες φορές, ένα νοσταλγικό ταξίδι στο παρελθόν! Καλή ανάγνωση...

    Τα πιο δημοφιλή παιχνίδια των παιδιών ήταν η σφεντόνα και το τφόξυλο. Το τφόξυλο (ντουφεκόξυλο) ήταν και αυτό χειροποίητο παιχνίδι και γινόταν από τα ίδια τα παιδιά με φύλο από κλωνάρι μουριάς και από μικρό κλαράκι κρανιάς και ακόμα χρησιμοποιούνταν ο καρπός των κέδρων, που είναι σαν στραγάλι και λίγο μικρότερο. Άλλα παιχνίδια ήταν ο φίτσιος, που παιζόταν και ως τυχερό παιχνίδι και ο σαλίγκαρος.

Μέρος της πλατείας. Εδώ μπροστά ήταν κάποτε η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Τώρα στη θέση της υπάρχει το νεότευκτο ναΰδριο, αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.

    Η διαδρομή που έκανε ο Νίκος για να πάει στο σχολείο περνούσε από την πλατεία του Αγίου Νικολάου και το καμπαναριό που θεωρείται και είναι το κέντρο του χωριού. Το καμπαναριό είναι ψηλό, γύρω στα δώδεκα μέτρα, πέτρινο και δεν αλλάζει σε τίποτα από άλλα παλιά καμπαναριά σε χωριά της Ελλάδας. Για το πότε έχει χτιστεί είναι άγνωστο σε μένα και πιστεύω σε πολλούς αν όχι σε όλους τους κατοίκους του χωριού, αλλά θεωρείται ότι είναι πολύ πιο πάνω από εκατό χρόνια, ίσως και εκατοντάδες. Πάντως το σίγουρο είναι ότι στον εκεί χώρο και δίπλα από το καμπαναριό υπήρχε η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που είναι γκρεμισμένη από άγνωστη αιτία εδώ και δεκάδες χρόνια και στα χρόνια του Νίκου δεν υπήρχε κανένα ίχνος εκκλησίας στο σημείο εκείνο, αλλά απλά λεγόταν από όλους τους παλιότερους σε ηλικία κατοίκους που θυμόταν ότι υπήρχε. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου πιθανόν να γκρεμίστηκε από την παλαιότητά της, επειδή ήταν πολλών εκατοντάδων χρόνων.

Το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου.

    Πολλοί κάτοικοι πιστεύουν ότι η γειτονιά του Αγίου Νικολάου είναι το σημείο που κατοικήθηκε από τους πρώτους κατοίκους για πρώτη φορά, εκατοντάδες χρόνια πριν το χίλια τετρακόσια πενήντα. Πιστεύεται, επίσης, ότι οι πρώτοι κάτοικοι έχτισαν εκεί την εκκλησιά τους, τον Άγιο Νικόλαο, που μέχρι σήμερα είναι ο πολιούχος του χωριού. Η γειτονιά του Αγίου Νικολάου θεωρείται και είναι στο κέντρο του χωριού, είναι στην καλύτερη θέση, δηλαδή το μέρος βλέπει την ανατολή, βλέπει πάντα ήλιο και κόβει ο βοριάς και έχει πλάτη τη δύση. Όλα τα παλιά ορεινά χωριά στην Ελλάδα έχει επιλεγεί να ιδρυθούν από τους κατοίκους σε μέρη που κόβει ο βοριάς και υπάρχει νερό. Τα περισσότερα χωριά της Ελλάδας βλέπουν την ανατολή ή ακόμα και το νότο και προστατεύονται από το βοριά πάντα με βουνά. Τα πέτρινα σπίτια στη γειτονιά του Αγίου Νικολάου είναι κτισμένα πολύ κοντά το ένα στο άλλο, που πιθανόν να έμεινε συνήθεια από τους πρώτους κατοίκους που πιθανόν να ήταν νησιώτες, μαζί με τους ντόπιους Μάγνητες της εκεί περιοχής.

Τα αποτελέσματα της απογραφής του 1881, μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο Ελληνικό κράτος.

    Βέβαια, οι τωρινοί κάτοικοι είναι κι αυτοί όπως και σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας, δηλαδή ερχόμενοι κάποιοι και από άλλες περιοχές ελληνικές και ακόμα πιθανόν να έχει και κάποιους κατοίκους που να προέρχονται από τα πολύ παλιά χρόνια από Βλάχους, από κάποιους Αρβανίτες, Σέρβους, Σλάβους, Μικρασιάτες και πόντιους από τους λαούς της Τραπεζούντας και Έλληνες από την Καππαδοκία, που όλοι αυτοί αφομοιώθηκαν μαζί με τους ντόπιους. Αυτό το συμπέρασμα βγαίνει από τα επίθετα και τα παρατσούκλια των κατοίκων και από τα τοπωνύμια της περιοχής, όπως Πετρέτσι και Οστροβός.

Τμήμα της Αλευριάς και του Κοσμά τη δεκαετία του 1950. Διακρίνεται πλήθος να ανεβαίνει, μάλλον κατά τον Άγιο Θωμά. (Προσφορά: Δημήτριος Αντ. Γκουντάρας).

    Όλη η Ελλάδα επηρεάστηκε πληθυσμιακά κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα από διάφορα Σλαβικά φύλα. Ειδικά, όμως, η Θεσσαλία και πολλές περιοχές της βόρειας Ελλάδας κατά τον 14ο μ.Χ. αιώνα και για δεκάδες χρόνια έγινε τμήμα του Σέρβικου κράτους του Στέφανου Ντουσσάν και κατακλύστηκε από Σέρβους και εκεί πιθανόν να επηρεάστηκε και το χωριό, από τότε που φυσικά υπήρχε. Αλλά και να μην υπήρχε τότε, πιθανόν να επηρεάστηκε πληθυσμιακά κατά τα επόμενα χρόνια, λόγω του ότι οι καταστάσεις ήταν τέτοιες που οι πληθυσμοί μετακινούνταν. Πάντως τα επίθετα, τα παρατσούκλια και τα τοπωνύμια δείχνουν ότι το χωριό πιθανόν να επηρεάστηκε πληθυσμιακά από μετακινήσεις πληθυσμών, εκτός από τους αρχικούς κατοίκους που από φημολογίες εκτιμάται ότι ήταν Μάγνητες και νησιώτες και ειδικότερα από τη Χίο. Τα τοπωνύμια ακόμα δείχνουν ότι σε κοντινή απόσταση υπήρχαν κατά το παρελθόν κάποια άλλα μικρά χωριά και οικισμοί, που με τα χρόνια και λόγω, ίσως, των περιστάσεων έπαψαν να κατοικούνται και οι κάτοικοί τους να ενσωματώθηκαν με τη Μελίβοια.

Η συνοικία του Κοσμά. Με το κόκκινο βέλος ο πλάτανος, που κοντά του μίλησε ο Κοσμάς ο Αιτωλός, κατά την παράδοση.

    Άλλες μεγάλες γειτονιές στο χωριό εκτός από τον Άγιο Νικόλαο και την Αλευριά είναι ο Άγιος Θωμάς, που πήρε την ονομασία του από την εκκλησία του Αγίου Θωμά. Ακόμα άλλη γειτονιά είναι ο Άγιος Κοσμάς, όπου υπάρχει ακόμα και σήμερα ο μεγάλος πλάτανος που μίλησε ο βλαχόφωνος Κοσμάς ο Αιτωλός, όταν έφτασε και μίλησε στην Αθανάτη. Όταν κατά τις περιοδείες του στην, τότε σκλαβωμένη, Ελλάδα πέρασε και από την Αθανάτη, όπου έκανε φυσικά και την μεγάλη πρόβλεψη, λέγοντας χαρακτηριστικά για την απελευθέρωση της Ελλάδας και ότι το χωριό θα καθυστερήσει να απελευθερωθεί εκατό χρόνια από άλλες περιοχές της Ελλάδας,  όπως φυσικά έγινε και στην πράξη. Το χωριό, όπως και η Θεσσαλία, απελευθερώθηκαν οριστικά από τους Τούρκους ογδόντα χρόνια αργότερα.

Άποψη του Κούκουρδα.

    Άλλη γειτονιά του χωριού είναι ο Κούκουρδας, που είναι άγνωστο σε μένα γιατί ονομάστηκε έτσι, καθώς άγνωστο είναι γιατί η μεγαλύτερη γειτονιά μετά τον Άγιο Νικόλαο, η Γκορτσιά ονομάστηκε έτσι. Σύμφωνα με φημολογίες οι κάτοικοι της γειτονιάς της Γκορτσιάς ήταν κάτοικοι άλλου χωριού ή οικισμού σε μικρή απόσταση από την Αθανάτη και μετακινούμενοι εγκαταστάθηκαν και ενσωματώθηκαν στο χωριό Αθανάτη για περισσότερη ασφάλεια, λόγω των πειρατών. Σύμφωνα με κάποια εικασία οι κάτοικοι της γειτονιάς της Γκορτσιάς είχαν κάποιο χωριό στη θέση Βίγλα, πάνω από το ακρωτήρι Δερματάς και είναι καταγόμενοι από τους αρχαίους Μάγνητες, αλλά λόγω των πολλών ζημιών που πάθαιναν από τους πειρατές μετακινήθηκαν στην Αθανάτη.

Θανατιώτες ποδοσφαιριστές. (Προσφορά: Βάιος Κων. Μπουζούκης).

    Η άποψη πάντως ότι οι κάτοικοι της γειτονιάς της Γκορτσιάς μετακινήθηκαν από αλλού στο χωριό έχει κάποια μεγάλη βάση, γιατί αυτή η γειτονιά ως και τα χρόνια του Νίκου είχε τα δικά της καταστήματα, το δικό της τρόπο ζωής, και οι κάτοικοί της τις δικές τους παρέες και συνήθειες. Τα παιδιά αυτής της γειτονιάς στο σχολείο συναναστρέφονταν μεταξύ τους σαν να ήταν από άλλο χωριό και ήταν τα μόνα παιδιά από όλο το χωριό που έπαιζαν αληθινό πετροπόλεμο, δηλαδή με πέτρες κανονικά, μικρές και μεγάλες. Βέβαια, όλα τα παιδιά σε όλο το χωριό στην εποχή του Νίκου ήταν σκληρά, αλλά τα παιδιά αυτής της γειτονιάς παραήταν. Μπορώ να πω ότι το πιο σκληρό παιδί στο υπόλοιπο χωριό ισοδυναμούσε με το πιο ήπιο παιδί αυτής της γειτονιάς.

Θανατιώτισσες από τη Γκορτσιά. (Προσφορά: Ιωάννης Ανδρίτσιος) 

    Κατά μια εκδοχή η γειτονιά αυτή ονομάστηκε από το δέντρο Γκορτσιά, δηλαδή αχλαδιά, που ήταν σε κεντρικό σημείο της γειτονιάς αυτής. Ακόμα, υπάρχει και μια άλλη εικασία, που μάλλον δεν ευσταθεί, ότι το δέντρο αυτό ήταν άγρια αχλαδιά, δηλαδή αγριογκορτσιά και τους παραβάτες του νόμου στη γειτονιά αυτή τους άφηναν εκεί δεμένους για κάμποση ώρα, να τους τιμωρήσουν, ούτως ώστε να μην το ξανακάνουν...

Η Γκορτσιά από ψηλά.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...