Για το νερό, τη χρησιμότητά του, την αξία του, την ανάγκη ορθολογικής χρήσης του και όλα τα σχετικά έχουν γραφεί και ειπωθεί πολλά. Παραμύθια, τραγούδια, θρύλοι, παροιμίες... Άλλα τόσα έχουν γραφτεί, ειπωθεί, παρουσιασθεί, αλλά κυριότερα έχουν τραγουδηθεί για τις βρύσες, που απλόχερα παρείχαν το νερό τους για χρήση από ζώα και ανθρώπους! Ποιος δεν έχει ακούσει κάποιο παραμύθι για το στοιχειό της βρύσης ή το τραγούδι του τίτλου: "Βρύση μου μαλαματένια, πως βαστάς κρύο νερό..." ή την έκφραση: "η στάμνα πολλές φορές παέι στη βρύση μα μια φορά σπάει", ή δεν έχει δει, έστω μια φορά, την εκπομπή "Του νερού τα παραμύθια".
Η βρύση, λοιπόν, από παλιά ήταν σημαντικό μέρος της καθημερινότητας των ανθρώπων της υπαίθρου, αλλά και του αστικού ιστού, γιατί το νερό ήταν αγαθό προσβάσιμο μόνο στο συγκεκριμένο σημείο: τη βρύση του χωριού, που συνήθως ήταν κτισμένη σε κεντρική και περίοπτη θέση του οικισμού και τιτλοφορημένη δεόντως (Τρανή, Μεγάλη, Κρύα κ.λπ.) και κάθε μέρα οι νοικοκυρές με τη στάμνα ή το γκύμι ανά χείρας, πήγαιναν στη βρύση, γέμιζαν και μετέφεραν το πόσιμο νερό στο σπίτι για τις καθημερινές ανάγκες των οικείων. Ήταν η βρύση σημείο συνάντησης των γυναικών για λίγο μασλάτεμα, η πορεία προς τη βρύση ήταν ευκαιρία για τους ανύπαντρους άντρες να δουν τις κοπέλες και να διαλέξουν και οι πιο τολμηροί να ανταλλάξουν και καμία κουβέντα με το υποψήφιο ταίρι τους, ήταν σημείο τελετουργίας, όταν την πρωτοχρονιά αλείβονταν συμβολικά με βούτυρο...
Πολύ αργότερα κάθε μαχαλάς απέκτησε δικιά του βρύση και αρκετά αργότερα το πόσιμο νερό μπήκε στα σπίτια μας...
Βέβαια, κι εμείς οι Μελιβοιώτες υπακούοντας στον νεοελληνικό κανόνα, αφήσαμε στη μοίρα τους αυτές που δε μας χρειάζονται άμεσα να καταστρέφονται, αφού ούτε ζώα έχουμε για να ποτίσουμε, αλλά ούτε και με το γκύμι και τη στάμνα πάμε στη βρύση για να γεμίσουμε. Ξεχνάμε ότι είναι μέρος της παράδοσης και της ιστορίας του τόπου μας, και ίσως, στο μέλλον να τις αναζητήσουμε και να τις ξανανακαλύψουμε, όταν πια θα τις έχει καλύψει η βλάστηση και η λήθη ή ακόμα χειρότερα θα έχουν μετατραπεί σε σωρούς από πέτρες...
Από την άλλη, την εποχή της τσιμεντοποίησης δεν ξέφυγαν από τον κανόνα του τσιμέντου ούτε οι βρύσες, αφού αρκετές απ' αυτές δεν είναι τίποτα άλλο από μια μεταλλική σωλήνα που ξεπροβάλλει μέσα από έναν όγκο τσιμέντου κι αυτό είναι όλο... Το πολύ να είχε κτιστεί, με τσιμέντο πάλι μια "ποτίστρα" για το πότισμα των ζωντανών...
Αυτό, φυσικά, δεν υποβαθμίζει τη σημασία τους και το ρόλο που είχαν κατακτήσει στα παλιότερα χρόνια, όταν τα υποζύγια και τα κοπάδια ήταν καθημερινότητα, ούτε και την ιστορική-λαογραφική σημασία τους!
Βέβαια, αρκετές έχουν φτιαχτεί τις τελευταίες δεκαετίες με μεράκι και τέχνη, σε διάφορα σημεία του χωριού, αλλά και αυτές, μερικές φορές, κάνουμε τα αδύνατα δυνατά για να υποβαθμίσουμε τον καλλωπιστικό ρόλο τους και την αισθητική τους, κρύβοντάς τις με επιμέλεια ή ακόμα χειρότερα παρεμβαίνοντας με ασύμβατους τρόπους.
Τις βρύσες του χωριού μας, παλιές και νεότευκτες θα έχετε λοιπόν την ευκαιρία να δείτε παρακάτω. Επιλέξαμε να διαχωρίσουμε τις παλιές από τις νέες, αλλά και σε κάθε μια από τις δυο παραπάνω κατηγορίες θα παρουσιάσουμε πρώτα τις βρύσες μέσα στο χωριό και κατόπιν τις εκτός οικισμού. Πάντα αναφερόμαστε σε βρύσες που υπάρχουν σήμερα, ενώ δεν θα παρουσιαστούν βρύσες που πια δεν υπάρχει τίποτα στη θέση τους...
 |
| Βαγγέλης Παπαλεξανδρής και Στέφανος Βασ. Μπάτσικας, στη βρύση (που δεν υπάρχει πια) έξω από την -υπό ανέγερση-Αγία Παρασκευή. |
Παλιές βρύσες.
Μέσα στο χωριό.
Η Τρανή Βρύση.
Η Τρανή Βρύση, που έδωσε και το όνομα στον ομώνυμο μαχαλά του χωριού. Η φωτογραφία που παρατίθεται δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια φωτοτυπία από το βιβλίο του Τάκη Καρδάρα "Μελίβοια-Αθανάτη", την οποία μας παραχώρησε ο κάτοχος της γνήσιας φωτογραφίας Λάκης Αδαμούλης. Η γνήσια χάθηκε πριν πολλά χρόνια σε κάποιο φωτογραφείο, όπου ο κάτοχος την πήγε για να αλλάξει κορνίζα. Στο σημείο που βρίσκονταν η βρύση διέρχεται δρόμος. Η βρύση κατεδαφίστηκε στο παρελθόν για να δώσει χώρο στα αυτοκίνητα που τότε μπήκαν στην καθημερινότητα του χωριού. Σε αντικατάστασή της έχει κτιστεί νεότερη βρύση.
 |
| Η Τρανή βρύση. |
Ο Δημότσιος.
Η γνωστή βρύση στα δεξιά του δρόμου που κατευθύνεται προς Καρύτσα και Παλιουριά, σε κοντινή απόσταση από το χωριό. Για κάποιον Τούρκο Αλή, κουφό μιλάνε οι παλιοί, που της χάρισε και το όνομά του.
Το ότι ήταν άντρο γραφικού και "σαλεμένου" τύπου της Αθανάτης, για πολλά χρόνια και πολλά χρόνια πριν, ο οποίος σκάρωνε εδώ τα αστεία του, όχι και τόσο ανώδυνα κάποιες φορές, οδήγησε τους χωριανούς να την περιβάλλουν με την άχλη της στοιχειωμένης βρύσης (σχετικά μπορεί κάποιος να διαβάσει στο βιβλίο "Δύσβατα μονοπάτια, αντάρτικες ιστορίες1946-1949", του Γιώργου Ευθυμιάδη). Σήμερα τρέχει ακόμα νερό για το υποζύγιο του στρατοκόπου.
 |
| Η Κουφαλή. |
Η Βρυσοπτιά.
Στο δρόμο προς Αγιά, λίγο παρακάτω από τη διασταύρωση με το δρόμο που οδηγεί προς τη Σωτηρίτσα βρίσκεται η βρύση που οι ντόπιοι ονομάζουν "Βρυσοπτιά". Όταν "έχει κέφια" ακόμα και σήμερα αναβλύζει νερό. Όμως το νερό της, όπως και της Κουφαλής, χρησιμοποιούνταν για πόση μόνο από τα ζώα.
Εδώ ο αείμνηστος πρώην Κοινοτάρχης Μελιβοίας Κλεάνθης Μπαλογιάννης, κατασκεύασε επί θητείας του νέα βρύση, λίγο πιο κάτω από τη θέση της υπάρχουσας βρύσης, η οποία, όμως, δεν επέζησε παρά μόνο για λίγο, αφού το νερό "έστυψε" και το εγχείρημα τώρα βρίσκεται κάτω από μπάζα και άγρια βλάστηση.
 |
| Η Βρυσοπτιά. |
 |
| Όταν η βρύση έχει κέφια αναβλύζει νερό... |
Βρύση στ' αμπέλια.
Στο δρόμο προς Βελίκα και μετά τη διασταύρωση που οδηγεί στον Πρόδρομο βρίσκεται η βρύση που ονομάζουμε "Βρύση στ' αμπέλια", η οποία πιθανότατα ονομάστηκε από τα αμπέλια που υπήρχαν εκεί και κατόπιν έδωσε με τη σειρά της το σημερινό της όνομα στην περιοχή. Με μεγάλη ποτίστρα για τα κοπάδια αιγοπροβάτων, σήμερα έχει στύψει, μάλλον οριστικά...
 |
| Καταχωμένη πλέον η βρύση στ' αμπέλια... |
 |
| Η "ποτίστρα" γεμάτη πλέον με χώμα. |
Άλλη Χώρα-Πηγάδι.
Δεν πρόκειται για βρύση, αλλά θα ήταν ολίσθημα να μην αναφέρουμε το πηγάδι της Άλλης Χώρας. Από δω ήπιαν νερό για αιώνες οι κάτοικοι του γνωστού μας οικισμού, αλλά και άρδευαν μέχρι πρότινος τα χωράφια τους στην κτηματική περιφέρεια της Άλλης Χώρας, αρκετοί Μελιβοιώτες. Σήμερα το πηγάδι παραμένει ξεροπήγαδο, ως άλλο σημείο των καιρών. Οι ντόπιοι που έχουν εδώ χωράφια το λένε σκέτο "Πηγάδι".
 |
| Το, ξερό πια, πηγάδι της Άλλης Χώρας. |
 |
| Το "σιόπι", η έξοδος του νερού στο Πηγάδι. |
Καινούριες βρύσες.
Μέσα στο χωριό.
Η Τρανή βρύση.
Τα σχετικά τα γράψαμε παραπάνω. Το μόνο που λείπει είναι η φωτογραφία της νέας βρύσης, που ακολουθεί.
 |
| Η καινούρια "Τρανή Βρύση". |
Στην πλατεία.
Εδώ ο Αχιλλέας Μαργκάς, πασίγνωστος πολυτεχνίτης, μεταξύ άλλων και βρυσάς, έφτιαξε τη βρύση που φαίνεται παρακάτω.
 |
| Η βρύση στην πλατεία του Αγίου Νικολάου. Πρέπει να προσέξεις καλά για να τη δεις... |
 |
| Η βρύση στην πλατεία, έργο του Αχιλλέα Μαργκά. |
Στο Γυμνάσιο.
Το Γυμνάσιο μπορεί να έκλεισε, μένει, όμως, στο περίβολό του η βρύση μαζί με τα έργα ανάπλασης του χώρου μπροστά από την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής.
 |
| Γενική άποψη της δυτικής πλευράς του περιβόλου στο Γυμνάσιο. |
 |
| Η βρύση στο Σχολείο. |
Στο κτίριο του Ο.Τ.Ε.
Δίπλα στο κτίριο του Δημοτικού σχολείου και του (τέως) Γυμνασίου υπάρχει το κτίριο που ο Ο.Τ.Ε. στεγάζει τις υποδομές του στη Μελίβοια. Απέναντι υπάρχει η βρύση που ακολουθεί.
 |
| Κοντά στο κτίριο του Ο.Τ.Ε., στο δρόμο προς Βελίκα. |
Στη Σωτήρω.
Στον περίβολο της εκκλησίας της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ("Σωτήρω") υπάρχει η βρύση που μπορείτε να δείτε στις παρακάτω φωτογραφίες.
 |
| Στη Σωτήρω, δίπλα στην επιβλητική μουριά. |
 |
| Η "κομψή" βρύση στη Σωτήρω... |
Έξω από το χωριό.
Στη Βρυσοπούλα.
Ακριβώς στο τελείωμα του χωριού προς την Αγιά, εκεί που η περιοχή λέγεται Βρυσοπούλα, υπάρχει η βρύση που βλέπετε παρακάτω, προς επίρρωση του τοπωνυμίου .
 |
| Στη Βρυσοπούλα. Από δω ξεκινάει κανείς και για το περιπατητικό μονοπάτι Μελιβοίας-Βελίκας. |
 |
| Η βρύση στη ...Βρυσοπούλα. |
Στα Κοκκινόια.
Λίγο πάνω από την περιοχή που λέμε Κοκκινόια ο Κυνηγετικός Σύλλογος Αγιάς κατασκεύασε με δαπάνη του τη βρύση που ακολουθεί στη μνήμη του Παναγιώτη Γουργιώτη.
 |
| Η βρύση στα Κοκκινόια. |
Στον Τροχό.
Σε ένα σκιερό, δροσερό τοπίο, όπου αναβλύζει παγωμένο νερό και οι ντόπιοι αποκαλούν "Τροχό", λίγο πριν την Παλιουριά, όπως κανείς έρχεται από το χωμάτινο δρόμο Μελιβοίας-Παλιουριάς, ο Μαργκάς και πάλι, πριν κάποιες δεκαετίες κατασκεύασε τη βρύση που βλέπετε. Θα μπορούσε να δείχνεται σε φοιτητές Αρχιτεκτονικών σχολών, ως υπόδειγμα εναρμόνισης κατασκευών με τον περιβάλλοντα χώρο.
 |
| Στον Τροχό. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου