Η επανάσταση του 1821 και η εμπλοκή της Αθανάτης. (Μέρος Α').

Επανερχόμαστε στο θέμα της Επανάστασης του 1821, μετά από ένα περίπου χρόνο, για να συμπληρώσουμε μερικά επιπλέον στοιχεία, που έχουν να κάνουν με την εμπλοκή (ή μη εμπλοκή, ανάλογα με την ερμηνεία των γεγονότων) της Αθανάτης και κατ' επέκταση της Επαρχίας Αγιάς στον ξεσηκωμό του Γένους.

Η οργάνωση της Επανάστασης στην Επαρχία Αγιάς.

    Η οργάνωση της Επανάστασης στο Πήλιο, καθώς και στην Ανατολική Θεσσαλία, ανατέθηκε στον γνωστό Αρχιμανδρίτη Άνθιμο Γαζή. Σύμφωνα με τις πηγές ο ρόλος του Γαζή στη Φιλική Εταιρεία μπορεί να χαρακτηριστεί σημαίνοντας, αφού θεωρείται από τα "στελέχη" που βρίσκονταν στα υψηλά κλιμάκια της μυστικής οργάνωσης και η γνώμη του είχε βαρύνουσα σημασία. Απόδειξη ότι στο Πήλιο τον επισκέφθηκαν τόσο ο Τσακάλωφ, όσο και ο Ξάνθος, εκ των ιδρυτικών μελών της Φιλικής Εταιρείας, για να συζητήσουν θέματα σχετικά με τον ξεσηκωμό.

Ο Άνθιμος Γαζής. (Πηγή: www.el.wikipedia.org).

    Ο Γαζής κατόρθωσε να μυήσει στη Φιλική Εταιρεία πολλούς Πηλιορείτες, άλλων εκ των οποίων τα ονόματα διασώθηκαν κι άλλων όχι, επειδή τα αρχεία του Γαζή και των άλλων Φιλικών καταστράφηκαν. Έτσι, πολλοί Θεσσαλοί που μετείχαν στην οργάνωση θα μείνουν, πιθανόν για πάντα, άγνωστοι.

    Αυτό το πρόσωπο που μας ενδιαφέρει λόγω του ρόλου που διαδραμάτισε στην Επαρχία Αγιάς είναι ο Δημήτρης Ρήγα Χατζηρήγας, από τη Μακρυνίτσα. Ο Χατζηρήγας, γιός του Ρήγα Κοντορήγα, ήταν πολυταξιδεμένος, μορφωμένος και νεωτεριστής. Η διαφορά στο επώνυμο με τον πατέρα του οφείλεται σε κάποιο ταξίδι που πραγματοποίησε στους Αγίους Τόπους, έγινε δηλαδή Χατζής (= προσκυνητής στους Αγίους Τόπους), άρα Χατζής + Ρήγας (=το όνομα του πατέρα του) Χατζηρήγας.

    Όντας πλούσιος και δραστήριος οικονομικά (διατηρεί βυρσοδεψείο στην Αγριά και άλλα εργαστήρια στη Μακρυνίτσα), έχει μεγάλη επιρροή στο Πήλιο αλλά και εμπορικές σχέσεις με όλα τα χωριά του Αγιοκάμπου. Ο φλογερός πατριωτισμός του τον κάνει ιδανικό για να προετοιμάσει το έδαφος για τον προσεταιρισμό ανθρώπων από την Επαρχία Αγιάς στην σχεδιαζόμενη Επανάσταση.

    Αφού ο Χατζηρήγας οργάνωσε το έδαφος, επισκέφθηκε τα χωριά της Αγιάς ο ίδιος ο Γαζής με άκρα μυστικότητα. Έτσι, στο Κεραμίδι απευθύνθηκε στον Μοσχοβάκη (ή Γ. Μόσχοβο), ο οποίος βρέθηκε σύμφωνος με την ιδέα του ξεσηκωμού. Κατόπιν ο Γαζής επισκέφθηκε τη Θανάτου ή συνάντησε κάπου εκτός του χωριού, παραμένει αδιευκρίνιστο, τους Θανατιώτες καραβοκύρηδες καπετάν Σπανό και καπετάν Βάρδακα, οι οποίοι ορκίστηκαν να κάνουν ότι μπορούν και να δώσουν στον αγώνα και το βιός και τη ζωή τους.

Η επαναστατική σημαία του Πηλίου. Ο σταυρός δείχνει την επικράτηση της Ορθοδοξίας παντού, ο ήλιος συμβολίζει τον Ήλιο της Ελλάδας και η πεσμένη ημισέληνος την πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. (Πηγή: www.anolehonia.blogspot.com).

    Στην Αγιά, όμως, ο Γαζής συνάντησε δυσκολίες από τους προύχοντες, αφού αυτοί λόγω οικονομικών συμφερόντων, ήταν πέρα για πέρα αντίθετοι με κάθε επαναστατική κίνηση και μάλλον ο λαός τους μισούσε εξαιτίας της εκμετάλλευσης που του ασκούσαν. Έτσι, ο Γαζής στράφηκε σε ανθρώπους της μεσαίας τάξης, απογοητευμένος από τους άρχοντες. Βέβαια, στην παρούσα φάση θα του ήταν εξαιρετικά βολικό να μετέχουν και κάποιοι προύχοντες στην Επανάσταση, γιατί έτσι θα ήταν πιο εύκολο να ακολουθήσει και ο λαός, αλλά, όπως είπαμε και όπως θα δούμε και παρακάτω, η συμμετοχή των προυχόντων δεν επιτεύχθηκε.

    Μετά το Γαζή επισκέφθηκε εκ νέου την περιοχή του Αγιοκάμπου ο Χατζηρήγας. Στην περιοχή της Αγιάς, τόσο στα παράλια όσο και στο πέρασμα του "Αη Νικόλα του Φονιά" δίνεται μεγάλη σημασία, γιατί αν η Επανάσταση πετύχαινε εδώ, θα συντηρούνταν η Επανάσταση σε ολόκληρη την Ανατολική Θεσσαλία. Αυτό γιατί θα ήταν δύσκολη η επέμβαση των Τούρκικων στρατευμάτων από τη Λάρισα στο Πήλιο, τόσο μέσω Κισσάβου, όσο και μέσω "Αη Νικόλα του Φονιά". Έτσι εξηγείται, λοιπόν, το έντονο ενδιαφέρον του Γαζή και η προσωπική του παρουσία στην περιοχή πριν την έναρξη της Επανάστασης και οι αλλεπάλληλες επισκέψεις του Χατζηρήγα.

Ο Άη Νικόλας ο Φονιάς, που βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή.

Η κήρυξη της Επανάστασης.

Ο Αναστάσιος Τσαμαδός. (Πηγή: pandektis.ekt.gr).

    Με άκρα μυστικότητα οι επαναστάτες αναμένουν την κατάλληλη στιγμή. Η ώρα σημαίνει όταν τα Σπετσιώτικα και τα Υδραίικα καράβια που έπλεαν στην περιοχή μεταξύ Σποράδων και παραλίων της Μαγνησίας, με καπεταναίους μεταξύ άλλων τον Κυριακού και τον Τσαμαδό, καθώς και ένα του Κριεζή που δρούσε αυτόνομος, εμφανίζονται μέσα στον Παγασητικό. Τότε, η Επανάσταση κηρύσσεται στο Πήλιο. Σάββατο 7 και Κυριακή 8 Μαΐου οι μάχες δίνουν και παίρνουν στην περιοχή του Βόλου και του Πηλίου, με απώτερο σκοπό να καταληφθεί το κάστρο του Βόλου.
    Οι Τούρκοι αντιστέκονται σθεναρά, οι Πηλιορείτες δυσκολεύονται και οι καπετάνιοι βγάζουν στην ξηρά για βοήθεια 3 κανόνια και 100 πεζοναύτες για βοήθεια. Τότε λαμβάνεται η απόφαση να κυρηχθεί η Επανάσταση και στο Βελεστίνο, τον Αλμυρό και τον Κίσσαβο, για αντιπερισπασμό.
    Ο Γαζής γράφει προκήρυξη και αντίγραφά της στέλνονται σ' όλα τα χωριά του Πηλίου και της Αγιάς.

"Προς τους λαούς της Ζαγοράς, των Φερών και της Αγυιάς: 

Φιλογενέστατοι δημογέροντες, πραγματευταί, καραβοκυραίοι, ιερείς, τεχνίται και γεωργοί: Οι αδελφοί μας από την Μολδοβλαχίαν έως το Ταίναρον και τας νήσους του Αρχιπελάγους έδραξαν τα άρματα και ηγέρθησαν κατά του αιμοβόρου τυράννου. ...Θετταλομάγνητες!Ας δράξωμεν και ημείς τα όπλα. Δεν πρέπει να κωφεύσωμεν εις την φωνήν της πατρίδος... Είμαι βέβαιος ότι δεν θα διαψευσθώ και ότι οι συνάδελφοί μου δεν θα φανώσιν κατώτεροι των άλλων Ελλήνων. Σας ασπάζομαι τον ελληνικόν ασπασμόν.

                                    Στρατόπεδον Γόλου - Θεσσαλομαγνησίας.
                                   Μαΐου 7. Αον έτος Ελευθερίας
                                   Άνθιμος Γαζής
                                  Επίτροπος της Υπερτάτης Αρχής"

    Αυτά μεταξύ άλλων ανέφερε στην εκτενή προκήρυξή του ο Γαζής (εννοείται σε πολυτονικό) ανέφερε η προκήρυξη του Γαζή, που καλούσε μεταξύ άλλων και τους κατοίκους της Επαρχίας Αγιάς να πάρουν τα όπλα.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
"Ιστορία της επαρχίας Βόλου και Αγιάς", Γιάννης Κορδάτος, εκδόσεις "20ος αιώνας", Αθήνα.