Από το Μύθο στην Ιστορία. Α' μέρος.

Προλεγόμενα.

Σε μια σειρά αναρτήσεων θα επιχειρήσουμε να αναφερθούμε σε γεγονότα που συνέβησαν από τα βάθη των αιώνων μέχρι τα πρωτοβυζαντινά χρόνια και στα πρόσωπα απ' την περιοχή μας που πρωταγωνίστησαν ή απλώς έλαβαν μέρος σ' αυτά. Τα περισσότερα απ' αυτά μοιάζουν με τα παραμύθια των παππούδων μας, αλλά μερικές φορές καθίστανται, με το πέρασμα του χρόνου, γεγονότα πραγματικά και επιβεβαιωμένα από την αρχαιολογική σκαπάνη. Τα όσα θα ακολουθήσουν συνδέονται με τη Μελίβοια, τη γνωστή από τα προϊστορικά αλλά και τα κλασσικά χρόνια, Μαγνητική πόλη.   

Η Αργοναυτική Εκστρατεία.

    Είναι γνωστός ο μύθος που μιλάει για την Αργώ, τον Ιάσονα, την Κολχίδα, τον Αιήτη, τη Μήδεια και το Χρυσόμαλλο Δέρας. Σύμφωνα με το μύθο αυτό, ο Ιάσονας ήταν γιός του Αίσονα και μακρυνός απόγονος του θεού των ανέμων Αιόλου. Ο πατέρας του ο Αίσονας, βασιλιάς της Ιωλκού (κοντά στο σημερινό Βόλο), εκδιώχθηκε από το θρόνο από τον ετεροθαλή αδελφό του, τον Πελία. Ο Ιάσονας, ανατράφηκε στο Πήλιο από τον Κένταυρο Χείρωνα και όταν ενηλικιώθηκε επέστρεψε στην Ιωλκό για να ζητήσει πίσω το θρόνο του πατέρα του. Κατά σύμπτωση διαβαίνοντας ένα χείμμαρο κατά την πορεία του από το Πήλιο στην Ιωλκό, έχασε το ένα σανδάλι του και έφτασε μπροστά στον Πελία μονοσάνδαλος, αγνοώντας ότι στον Πελία είχε δοθεί, παλιότερα, χρησμός που τον προειδοποιούσε "να φυλάγεται από το μονοσάνδαλο".

Η Αθηνά υψώνει το κατάρτι της Αργούς βοηθούμενη από τον Τίφυ. Δεξιά ο Άργος. Ρωμαϊκό ανάγλυφο του 50 π.Χ.. (Από το sikyon.com).

     Όπως ήταν φυσικό ο Πελίας στη θέα του μονοσάνδαλου Ιάσονα τρομοκρατήθηκε και όταν έμαθε και το σκοπό της επίσκεψης, θέλησε να απαλλαγεί απ' αυτόν μια για πάντα, αναθέτοντάς του να φέρει από την Κολχίδα το "Χρυσόμαλλο Δέρας", κάτι που ήταν αδιανόητο να συμβεί, αφού κατά το μύθο, το φύλαγε τρομερός δράκος. Για την ιστορία, το Χρυσόμαλλο Δέρας, ήταν το δέρμα του κριαριού που μετέφερε το Φρίξο (και την Έλλη, η οποία πνίγηκε στο σημερινό Ελλήσποντο) στην Κολχίδα, για να γλυτώσει από την θυσία που τους ετοίμαζαν. Κατόπιν ο Φρίξος το θυσίασε στους θεούς και το κρέμασε σε μία βελανιδιά, όπου και το φύλαγε ο δράκος που προαναφέραμε. Ήταν, δε, εξαιρετικά πολύτιμο αφού ήταν (αφού σύμφωνα το όνομά του) ήταν από χρυσάφι.

Ο Ιάσονας παίρνει το Χρυσόμαλλο Δέρας, με τη βοήθεια της Μήδειας. Παράσταση από αρχαίο αγγείο. (Από το hamomilaki.blogspot.com).

     Έτσι λοιπόν, ο Ιάσονας ετοιμάστηκε για εκστρατεία και ζήτησε βοήθεια από τον Άργο, γιό του Φρίξου. Ο Άργος, λοιπόν, με τη συμβουλή της θεάς Αθηνάς, (και με τη βοήθεια των αδερφών του -Κυτίσυρο, Μέλανα και Φρόντιδο- κατά μια εκδοχή), ναυπήγησε τη γνωστή Αργώ. Η ναυπήγηση έγινε στο λιμάνι των Παγασών, με ξυλεία ελάτης από το Πήλιο. Κυβερνήτης φέρεται (κατά μία εκδοχή του μύθου) ο Τίφυς, ενώ η θεά Αθηνά τοποθέτησε στην πλώρη του πλοίου κομμάτι από την ομιλούσα Δωδωναία Δρυ, που μιλούσε με ανθρώπινη λαλιά, προειδοποιώντας τους Αργοναύτες για τους επερχόμενους κινδύνους.

Αργοναύτες. Παράσταση από αρχαίο αγγείο. (Από το sikyon.com).

     Ο Ιάσονας έβγαλε κήρυκα, που γύρισε όλη την Ελλάδα, καλώντας όσους ήθελαν να λάβουν μέρος στην εκστρατεία, να γίνουν Αργοναύτες. Στο κάλεσμα ανταποκρίθηκαν μεταξύ άλλων: ο Ηρακλής και φίλος του Ύλας, ο Θησέας, ο Ορφέας, οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης, ο Τελαμώνας, η Αταλάντη η μοναδική γυναίκα (κατά κάποιους συγγραφείς) και άλλοι, των οποίων το πλήθος διαφέρει ανάλογα με τις πηγές. Π.χ. ο Πίνδαρος μιλάει για δέκα Αργοναύτες, ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος για σαράντα οκτώ, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος (που συνέγραψε τα "Αργοναυτικά") για πενήντα, άλλοι συγγραφείς κάνουν λόγο για εξήντα. Μεταξύ των Αργοναυτών, βρισκόταν και ο Ποίας.

 Ο θάνατος του Ηρακλή.

    Σύμφωνα με κάποιο άλλο μύθο, ο Ηρακλής και η σύζυγός του Δηιάνειρα, χρειάστηκε να διαβούν κάποτε τον ποταμό Εύηνο (στην σημερινή Αιτωλοακαρνανία). Εκεί, έκανε τον "περαματάρη" ο κένταυρος Νέσσος, με τον οποίο ο Ηρακλής είχε από παλιότερα "προηγούμενα" (θα λέγαμε σήμερα) όταν ενεπλάκησαν οι κένταυροι σε μάχη με τον Ηρακλή και σκοτώθηκε ο κένταυρος Φόλος. Έτσι, ο Ηρακλής πέρασε μόνος το ποτάμι  και εμπιστεύτηκε τη Δηιάνειρα στο Νέσσο, ο οποίος θα τη μετέφερε στην πλάτη του. Όμως, ο Νέσσος επιχείρησε να αρπάξει τη Δηιάνειρα και ο Ηρακλής τον τόξευσε με τα βέλη του. Ο Νέσσος, για εκδίκηση, ξεψυχώντας, έδωσε στη Δηιάνειρα ελιξήριο (στην ουσία την εξαπάτησε, αφού στην πραγματικότητα επρόκειτο για δηλητήριο θανατηφόρο), με το οποίο θα έκανε τον Ηρακλή να γυρίσει κοντά της, όταν ο Ηρακλής θα ερωτευόταν άλλη γυναίκα.

Η αρπαγή της Δηιάνειρας. Πίνακας του Αντόνιο Πουλαγιόλο. (Από το βιβλίο "Αρχαία Ελλάδα, ο τόπος και οι άνθρωποι", έκδοση του Ο.Ε.Δ.Β.)

    Πράγματι, όταν ο Ηρακλής "έμπλεξε" με την Ιόλη, η Δηιάνειρα πότισε το χιτώνα του με το φάρμακο που της είχε δώσει ο Νέσσος, με αποτέλεσμα, όταν ο Ηρακλής τον φόρεσε άρχισε να υποφέρει από φρικτούς, θανατηφόρους πόνους. Έτσι, ζήτησε από τους συντρόφους του να τον κάψουν για να λυτρωθεί από το μαρτύριό του πεθαίνοντας στην πυρά. Οι σύντροφοί του αρνήθηκαν και έτσι ο κλήρος έλαχε στον παλιό γνώριμο του Ηρακλή από τον προηγούμενο μύθο, τον Ποίαντα, που τυχαία περνούσε από εκεί (αυτά διαδραματίστηκαν στο βουνό Οίτη, στην κορυφή που σήμερα είναι γνωστή με το όνομα Πυρά).
    Από ευγνωμοσύνη που τον λύτρωσε από τους φοβερούς πόνους που ένιωθε εξαιτίας του δηλητήριου, ο Ηρακλής πριν πεθάνει χάρισε το τόξο και τα φαρμακερά βέλη του στον Ποίαντα, τα οποία κληρονόμησε αργότερα ο γιός του, ο γνωστός μας Φιλοκτήτης, που τα χρησιμοποίησε κατόπιν στην Τροία, για να σκοτώσει τον Πάρη.

Ο Ποίας.

    Ο Ποίας ήταν γιός του Θαυμάκου και της Μεθώνης και πατέρας του γνωστού μας Φιλοκτήτη. Ήταν αυτός που σκότωσε τον Τάλω, όταν η Αργώ βρέθηκε στην Κρήτη κατά την επιστροφή από την Κολχίδα, αφού ο Δίας θύμωσε με το έγκλημα της Μήδειας και έστελνε στο δρόμο της Αργούς όλο τρικυμίες για να "ξεστρατίσει" και να μη γυρίσει στην Ιωλκό. Για την ιστορία, ο Τάλως ήταν μυθικό "ρομπότ" που κατασκεύασε ο Ήφαιστος και το χάρισε στο Μίνωα για να φυλάει το νησί της Κρήτης από τους κάθε είδους εισβολείς.

Ο Τάλως πεθαίνει. Παράσταση από αρχαίο αγγείο. (Από το promitheasblog.com).

Η Αργοναυτική εκστρατεία και η Μελίβοια. 

    Η Αργώ στο ταξίδι της προς την Κολχίδα, πέρασε από τα παράλια της Μελίβοιας. Μάλιστα ελιμενίστηκε, κατά την εκδοχή του Bruno Helly, στο λιμάνι του Σκιαθά, στο σημερινό Αγιόκαμπο.

Ο τάφος του Δόλοπα στο λιμάνι του Αγιοκάμπου.

     Εκεί μάλιστα, οι Αργοναύτες παρείμειναν επί διήμερο και θυσίασαν και στον τάφο του Δόλοπα. Αξίζει να θυμηθούμε, επίσης, ότι μία πόλη του βασιλείου του Φιλοκτήτη κατά τον Όμηρο, ονομάζονταν Θαυμακία, ενώ μια άλλη Μεθώνη, που μαζί με την Ολιζώνα και τη Μελίβοια συμπλήρωναν την επικράτειά του. Για αυτή την τελευταία, τη Μελίβοια, υπάρχουν, όπως θα δούμε αργότερα, σοβαρές ενδείξεις ότι βρίσκονταν στην περιοχή γύρω και πάνω από το Σκιαθά. Ο Bruno Helly, διατυπώνει, όμως, αντίθετη άποψη, υποστηρίζοντας ότι εδώ είναι η πόλη Ευρείαι, γνωστή μόνο από τα νομίσματά της.

Προεκτάσεις. 

    Πολλά από τα παραπάνω δίνουν πολλές αφορμές για περαιτέρω μελέτη και διερεύνηση, κάποια άλλα έχουν ποικίλες διασυνδέσεις με άλλους μύθους και όλα μαζί έγιναν για αιώνες αντικείμενο έμπνευσης για τραγωδούς, ποιητές, γλύπτες, συγγραφείς και ζωγράφους. Αξίζει να θυμηθούμε π.χ. τη "Μήδεια" του Ευριπίδη, ή τα "Αργοναυτικά" το Απολλώνιου του Ρόδιου. Από άλλους, ιστορικούς, δόθηκαν διάφορες ερμηνείες για το μύθο της ΑΡγοναυτικής εκστρρατείας, άλλοι τον αμφισβήτησαν εξ' ολοκλήρου, άλλοι διαφωνούν για την αφετηρία, άλλοι για το δρομολόγιο, άλλοι για τον τύπο και τις διαστάσεις του καραβιού. Για  άλλους αποτέλεσε και ο ένας και ο άλλος μύθος που προαναφέραμε,  ιδιαίτερα ευχάριστα αφηγήματα που τους συντρόφευσαν για πολλές χειμωνιάτικες νύχτες γύρω από το τζάκι, ακούγοντάς τα από τον παππού και τη γιαγιά, ή το δάσκαλο στο σχολείο στο μάθημα της ιστορίας στις μικρές τάξεις.

Το ομοίωμα της Αργούς, που κατασκευάστηκε στη σύγχρονη εποχή. ( Από το volosblog.com).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- WWW.WIKIPEDIA.ORG, λήμματα και εικόνες.
- "Η πορεία των Αργοναυτών στην παραλία του Αγιοκάμπου", του Bruno Helly από το "Αναζητώντας την Αρχαία Μελίβοια", εκδ. 2010.
- Η φωτογραφία του γραμματοσήμου που απεικονίζει την Αργώ, προέρχεται από το hellenica.de.