Μετονομασίες οικισμών. Μελίβοια ή Αθανάτη; (Μέρος Β').

Πήραμε μια γεύση σε προηγούμενη σχετική ανάρτηση, για τον αλγόριθμο αλλαγής των "ξενιζόντων" και μη ελληνοπρεπών τοπωνυμίων που οι μετακινήσεις πληθυσμών και οι διαδοχικές κατακτήσεις μας κατέλιπαν. Είδαμε και μερικούς χρήσιμους ορισμούς για τα τοπωνύμια και είμαστε σε θέση να παρακολουθήσουμε τη συνέχεια.

Η κύρια αιτία της μετονομασίας.

    Ο κύριος λόγος, λοιπόν, που στην αρχή τουλάχιστον οδήγησε στην αλλαγή των ονομάτων των οικισμών κι όχι μόνο, ήταν κυρίως η ανάγκη να αποταχθεί το κακό παρελθόν της Τουρκοκρατίας, αφού αρχικά μιλάμε για τον πυρήνα του πρώτου Ελληνικού κρατιδίου, ασήμαντου τόσο σε έκταση όσο και σε πληθυσμό. Οι πρώτοι ελεύθεροι Έλληνες, λοιπόν, έχοντας πρόσφατη την επαχθή συμβίωση με τους Τούρκους, όντας πια ελεύθεροι θέλησαν να αποτινάξουν από πάνω τους ότι τους ότι θύμιζε το πρόσφατο κακό παρελθόν. Και το θύμιζαν έντονα οι ονομασίες.

Η πορεία του εγχειρήματος.

 

    Έτσι, εκδίδεται το πρώτο διάταγμα της 3ης Απριλίου 1833, με τις πρώτες μετονομασίες επαρχιών, ενώ το 1834, στις κατευθυντήριες οδηγίες που στάλθηκαν από τη Γραμματεία Εσωτερικών στους νομάρχες υπάρχει  η σαφής οδηγία-εντολή να αποκτήσουν οι δήμοι ελληνική ονομασία, με απώτερους σκοπούς  να “αναστηθεί η αρχαιότητα” και να “συνδεθεί το παρόν της Ελλάδος με το ένδοξο παρελθόν της”.

Ο Αντιστράτηγος Σκαρλάτος Σούτσος. (Πηγή: www.el.wikipedia.org).

     Με βάση το παραπάνω σκεπτικό, αλλάζουν ονόματα οικισμών, χωριών, πόλεων, αλλά και βουνών, ποταμών, γεωγραφικών διαμερισμάτων. Π.χ. η Τριπολιτσά γίνεται Τρίπολις, τα Σάλωνα Άμφισσα, ο Μοριάς Πελοπόννησος, το όρος Λιάκουρα γίνεται Παρνασσός κ.α.. 

Ο Χαρίλαος Τρικούπης, υπουργός των εσωτερικών το 1883. (Πηγή: www.el.wikipedia.org).

    Αλλά και οι νεοσύστατοι δήμοι αποκτούν ονόματα κατά βάση αρχαιοελληνικά και αυτά αποδίδονται και στις πρωτεύουσές τους. Σ’ αυτή την κατεύθυνση της αλλαγής τοπωνυμίων επί το αρχαιοελληνικότερο, ή όπου αυτό δεν είναι δυνατό, όσο το δυνατό επί το ελληνικότερο κινείται η Ελληνική διοίκηση για πολλές δεκαετίες.

Ο Εμμανουήλ Ρέπουλης, υπουργός εσωτερικών το 1912. (Πηγή: www.hellenica.de).

Η ενσωμάτωση της Θεσσαλίας.

    Κάπου εδώ, και με βάση τις διατάξεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης (12 Μαΐου 1881), η Θεσσαλία αποδίδεται από την Τουρκία στην Ελλάδα με ειρηνικό τρόπο. Έτσι, ο ελληνικός στρατός υπό τον Σκαρλάτο Σούτσο "καταλαμβάνει" τη Θεσσαλία, πλην της επαρχίας Ελασσόνας. 

Ο Λόγιος Θόδωρος Χατζημιχάλης. (Πηγή: Γ.Α.Κ. Αγιάς).

    Στην περιοχή μας, και συγκεκριμένα στην πρωτεύουσα της επαρχίας, την Αγιά ο ελληνικός στρατός εισέρχεται την 1η Σεπτεμβρίου 1881, υπό τον Ζαχαριά. Την πληροφορία μας δίνει ο Θεόδωρος Χατζημιχάλης, στο "Ένα πανηγύρι στα χρόνια της σκλαβιάς", (και δια του Δημήτρη Αγραφιώτη στο Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμος 11, σελ. 151), αλλά και ο ιστορικός Ηλίας Γεωργίου (σε δημοσίευμά του, επίσης στο Θεσσαλικό ημερολόγιο, τόμος 4, σελ. 192).

Στρατιωτικός χάρτης, περίπου του 1880, πριν την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας. (Προσφορά: Μιλτ. Ευθυμιάδης).

    Εδώ κι αν υπάρχουν ξενίζοντα τοπωνύμια για αλλαγή! Και νεότερα, τούρκικα, αλλά και ακόμα πιο παλιά, σλάβικα. Όμως, το ελληνικό κράτος δεν δρα αμέσως προς αυτή την κατεύθυνση στην περιοχή μας. Προέχει η ομαλή ενσωμάτωση των νέων επαρχιών. Έτσι, οργανώνεται πρώτα απ' όλα η διοίκηση.

Το Φ.Ε.Κ. Α' 126/09-04-1883. (Πηγή: Εθνικό Τυπογραφείο).

    Αυτό που ξέρουμε σήμερα ως επαρχία Αγιάς, χωρίζεται  με το Φ.Ε.Κ. Α' 126/02-04-1883, σε τρεις δήμους. Το δήμο Δωτίου, με πρωτεύουσα την Αγυιά, το δήμο Ευρυμενών, με πρωτεύουσα το Τσάγεσι και το δήμο Κασθαναίας, με πρωτεύουσα το Κεραμίδιον. Οι δύο πρώτοι τάξεως Β' και ο τρίτος τάξεως Γ', με βάση τα πληθυσμιακά κριτήρια του νόμου ΔΝΖ'. Πολυπληθέστερος των τριών ο δήμος Αγιάς, όπου και ανήκε, όπως άλλωστε και σήμερα η Μελίβοια, τότε Αθανάτη. 

Οι δήμοι της Επαρχίας Αγιάς, όπως καθορίστηκαν με το ΦΕΚ Α' 126/09-04-1883. (Πηγή: Εθνικό Τυπογραφείο).

    Οι δήμοι δεν ζουν και πολύ και διαλύονται αργότερα "στα εξ' ων συνετέθησαν". Ξαναγίνονται, λοιπόν, κοινότητες. Έτσι, με το Φ.Ε.Κ. Α' 262/31-08-1912 και σε εφαρμογή το νόμου ΔΝΖ' (4057) του 1912, περί  συστάσεως δήμων και κοινοιτήτων, ιδρύεται η κοινότητα Αθάνατον, η γνωστή ως πριν λίγα χρόνια, ως κοινότητα Μελιβοίας.

Το Φ.Ε.Κ. Α' 262/31-08-1912. (Πηγή: Εθνικό Τυπογραφείο).

Το Φ.Ε.Κ. Α' 262/31-08-1912, με μερικές από τις κοινότητες του Νομού Λάρισας. Στον αριθμό 32 το Αθάνατον, η σημερινή Μελίβοια. (Πηγή: Εθνικό Τυπογραφείο).

    Συγκρίνοντας τα δύο παραπάνω Φ.Ε.Κ. (126 και 262), διαπιστώνει κανείς ότι στο πρώτο (το 126, περί δημιουργίας Δήμων) η Μελίβοια αναφέρεται με το όνομα "Αθανάτου". Στο δε δεύτερο (το 262, περί συστάσεως των κοινοτήτων), αναφέρεται με το όνομα "Αθάνατον". Φαίνεται ότι κάπου εδώ επενέβη ο "δαίμων του τυπογραφείου" και το "υ" της κατάληξης της λέξης Αθανάτου, μετατράπηκε σε "ν", ονομάζοντας την κοινότητά μας σε "Αθάνατον", εξαιτίας μάλλον κάποιας αβλεψίας κάποιου υπαλλήλου στο τυπογραφείο ή πριν . Δεν γνωρίζουμε αν κάποια στιγμή στο παρελθόν υπήρξε κάποια διόρθωση σε "Αθανάτη" (πιθανόν σε κάποιο άλλο Φ.Ε.Κ.), όνομα με το οποίο αναφέρεται η Κοινότητά μας στα επίσημα έγγραφα, μέχρι και τη μετονομασία της σε "Μελίβοια" και επιφυλασόμαστε να το αναζητήσουμε.  

Το έμβλημα του νεοσύστατου (τότε) Δήμου Δωτίου, που υιοθετήθηκε κατόπιν εισηγήσεως του αρχαιολόγου Π. Ευστρατιάδη και καθορίσθηκε με το ΦΕΚ Α' 305/18-08-1883.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...


ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ:
- http://www.gipsynoise.gr/HellasGI/4oSynedrio/papers/Tsatsaris_et_al.pdf
- http://lithoksou.net/metonomasiesepihirisi.html
- http://aigeira.blogspot.com/view/sidebar#!/2008/10/blog-post.html
- http://kopanakinews.wordpress.com/2008/11/22/palia-xamena-toponimia
-http://www.el.wikipedia.org.
- "Διαζύγιο [1858] - Μισθοί των δασκάλων [1862] στην Τουρκοκρατία και ίδρυση Κυριακού   σχολείου [1896] στην επαρχία της Αγιάς", Ηλίας Π. Γεωργίου,  Θεσσαλικό Ημερολόγιο,    Τόμος 4, εκδότης Κώστας Σπανός, Λάρισα 1983.

- "Ο Νικόλαος Στεφανίδης από την Αθανάτη της Αγιάς", Δημήτρης Κ. Αγραφιώτης,    Θεσσαλικό    Ημερολόγιο, Τόμος 11, εκδότης Κώστας Σπανός, Λάρισα 1987. 

- Εθνικό Τυπογραφείο.

- Γ.Α.Κ.-Τοπικό Αρχείο Αγιάς. 
- "Ιστορικό διάγραμμα των Δήμων της Ελλάδας από 1833 έως 1912", Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, Αθήνα    1994, Εκδόσεις Εκδ. Οίκος Μικρός Ρωμιός ΕΠΕ.

Σημείωση: Το i-melivia δεν συμφωνεί, κατ' ανάγκη, με όλα όσα αναφέρονται στο περιεχόμενο των σχετικών άρθρων, στους δικτυακούς τόπους που παραπέμπουν οι παραπάνω σύνδεσμοι.